Mazhab dalam Islam: Hanya Al-Quran dan As-Sunnah yang Sahih

Pengenalan

Dalam Islam, sumber utama pegangan seorang Muslim ialah Al-Quran dan As-Sunnah yang sahih. Kedua-dua sumber ini merupakan wahyu daripada Allah SWT dan menjadi panduan hidup bagi umat Islam. Namun, dalam sejarah perkembangan Islam, muncul pelbagai mazhab fiqh yang berteraskan ijtihad para ulama terdahulu. Sering kali, perbezaan ini menyebabkan perpecahan di kalangan umat Islam, sedangkan para imam mujtahid sendiri berpegang teguh kepada Aqidah Salaf dan tidak terikat dengan sebarang mazhab secara jumud.

Keempat-empat Imam Besar dan Aqidah Salaf

Empat imam besar yang menjadi rujukan dalam ilmu fiqh Islam ialah Imam Abu Hanifah, Imam Malik, Imam Asy-Syafii, dan Imam Ahmad bin Hanbal. Kesemua mereka berakidah dengan Aqidah Salaf, iaitu pegangan yang berpandukan kepada pemahaman sahabat, tabi'in, dan tabi' al-tabi'in.

1. Imam Abu Hanifah (80H-150H)

   • Dikenali sebagai seorang ahli fiqh yang hebat, tetapi tetap menegaskan bahawa sumber utama Islam ialah Al-Quran dan Hadis.

   • Beliau menolak konsep kalam dan spekulasi teologi yang menyimpang daripada pemahaman sahabat.

2. Imam Malik (93H-179H)

   • Berpegang kepada amalan penduduk Madinah kerana mereka merupakan golongan yang paling dekat dengan generasi sahabat.

   • Menegaskan bahawa tidak boleh berpegang kepada pendapat manusia sekiranya ia bertentangan dengan Al-Quran dan Sunnah.

3. Imam Asy-Syafii (150H-204H)

   • Pengasas sistem usul fiqh dan sangat menekankan pentingnya dalil sahih daripada Al-Quran dan Sunnah.

   • Menolak taklid buta dan menyeru kepada ijtihad berdasarkan nas yang jelas.

4. Imam Ahmad bin Hanbal (164H-241H)

   • Tokoh utama dalam mempertahankan Aqidah Salaf.

   • Berpegang teguh kepada Sunnah dan menolak pengaruh pemikiran falsafah dalam akidah.

Pengikut Mazhab dan Aqidah Asy’ariyah

Walaupun para imam mazhab berpegang kepada Aqidah Salaf, ramai pengikut mereka kemudian mengadopsi pemikiran Asy'ariyah dan Maturidiyah dalam akidah. Kedua-dua aliran ini mempunyai beberapa perbezaan dengan Aqidah Salaf, terutamanya dalam isu nama dan sifat Allah.

• Aqidah Asy’ariyah

  • Diperkenalkan oleh Imam Abu Hasan Al-Asy'ari yang pada mulanya menganut fahaman Muktazilah sebelum kembali kepada Aqidah Salaf.

  • Menyandarkan pemahaman akidah kepada takwil sifat Allah dan pendekatan ilmu kalam.

• Aqidah Maturidiyah

  • Diasaskan oleh Imam Abu Mansur Al-Maturidi, pengikut mazhab Hanafi.

  • Banyak menggunakan logik dalam membahaskan sifat Allah dan mempunyai persamaan dengan Asy'ariyah dalam beberapa aspek.

Para imam mazhab sendiri tidak mengamalkan metodologi kalam atau ta’wil terhadap sifat-sifat Allah sebagaimana yang dilakukan oleh sebahagian besar pengikut mereka selepas itu.

Mazhab Fiqh: Ijtihad dan Bukan Ikatan Mutlak

Keempat-empat imam besar tidak pernah mewajibkan pengikut mereka untuk taklid buta terhadap pandangan mereka. Sebaliknya, mereka menggalakkan umat Islam untuk kembali kepada Al-Quran dan Sunnah jika terdapat perbezaan dalam ijtihad.

Sebagai contoh:

• Imam Abu Hanifah berkata: “Jika ada hadis sahih yang bertentangan dengan pendapatku, maka tinggalkan pendapatku dan berpeganglah kepada hadis tersebut.”

• Imam Malik menyatakan: “Setiap orang boleh diterima dan ditolak pendapatnya kecuali Rasulullah SAW.”

• Imam Asy-Syafii berkata: “Jika kamu menjumpai dalam kitabku sesuatu yang bertentangan dengan sunnah Rasulullah, maka ikutlah sunnah dan tinggalkan pendapatku.”

• Imam Ahmad bin Hanbal berkata: “Janganlah kamu taklid kepadaku atau kepada Malik, Asy-Syafii, atau Al-Awza’i, tetapi ambillah dari mana mereka mengambil.”

Jelas bahawa para imam mujtahid tidak pernah mengajarkan fanatik kepada mazhab tertentu, sebaliknya mereka menekankan kepentingan dalil yang sahih sebagai asas pegangan.

Kesimpulan: Islam Berdasarkan Al-Quran dan Sunnah

Mazhab yang hakiki dalam Islam ialah mazhab yang berpegang teguh kepada Al-Quran dan Sunnah yang sahih. Para imam mujtahid hanya berijtihad berdasarkan dua sumber ini tanpa menambah prinsip-prinsip teologi yang bertentangan dengan Aqidah Salaf. Malangnya, ramai pengikut mereka selepas itu menyimpang dengan mengikut aqidah Asy'ariyah atau Maturidiyah, serta menjadi fanatik kepada mazhab tertentu tanpa merujuk kepada dalil yang sahih.

Sebagai umat Islam, kita perlu kembali kepada prinsip yang jelas:

• Menjadikan Al-Quran dan Sunnah sebagai rujukan utama.

• Memahami Islam sebagaimana yang difahami oleh generasi Salafus Soleh.

• Menghindari taklid buta dan fanatisme mazhab yang tidak berlandaskan dalil.

Hanya dengan kembali kepada ajaran Islam yang murni, umat Islam dapat bersatu dalam kebenaran dan mengelakkan perpecahan yang telah lama melemahkan dunia Islam. Semoga Allah memberikan kita petunjuk dan kekuatan untuk mengikuti jalan yang lurus. Ameen.